Het Temperament Van De Chorum 10 - Viscount Chorum 10 Dlx Mode D'emploi

Handleiding Chorum 10 Dlx – Chorum S10
Een andere bijzonder belangrijk interval in de geschiedenis van de stemming is de grote terts. Als er vier
reine kwinten worden gestapeld, komt men uit op (3/2)^4. Het natuurlijke grote tertsinterval wordt
daarentegen voorgesteld door de verhouding 5/4. Dus als men opnieuw afrondt tot op de vierde decimaal,
heeft de grote terts gegenereerd door pythagorische kwinten, de frequentie 1,2656, terwijl de natuurlijke
1,2500 is. Deze overmaat wordt synthonische komma genoemd.
Als er vier kwinten, elk verminderd met 1/4 syntonische komma, gestapeld worden, verkrijgt men een
reine grote terts. Deze kwinten worden middentoonkwinten genoemd; ze zijn iets minder zuiver, maar nog
acceptabel. Er dient opgemerkt te worden dat als een stemming een enkele syntonische komma
recupereert om zich goed te kunnen "afsluiten", het verschil tussen pythagorische komma en syntonische
komma nog gecompenseerd moet worden. Deze verhouding wordt schisma genoemd.
Op de syntonische komma is bijvoorbeeld de stemming van Kimberger II gebaseerd, die in twee kwinten
de syntonische komma (D-A, A-E) en het schisma tussen F#-C# recupereert.
Door 3 natuurlijke tertsen (5:4 zoals we zeiden) te stapelen, krijgen we de frequentie (5/4)^3. De
verhouding tussen de octaaf en deze frequentie wordt enharmonische komma genoemd.
Wanneer een stemming over het bereik van zijn kwinten meer dan de pythagorische komma recupereert,
compenseert meestal één enkele kwint het gehele verkregen verschil en wordt onbruikbaar. Deze kwint
wordt een wolfskwint genoemd.

7.4 HET TEMPERAMENT VAN DE CHORUM 10

In aanvulling op equal stemming, met de Chorum 10
orgel kunt u in andere stemmingen spelen zoals
hieronder beschreven.
MEANTONE
Dit is het prototype van alle stemmingen gebaseerd op
kwinten verminderd met 1/4 syntonische komma. Deze
geeft aanleiding tot acht reine grote tertsen: Eb, Bb, F,
C, G, D, A, E; daarentegen zijn de vier resterende
tertsen onbruikbaar: B, F#, C#, G#. De kwinten zijn
dusdanig karakteristiek dat ze middentoonkwinten
worden genoemd. De kleinste van de reine zijn nog
voldoende consonant.
Slechts één, G#, zorgt voor het opvullen van de gehele
leegte verkregen door de overige 11 door zeer breed en
onbruikbaar te worden: de zogenaamde wolfskwint. De
toonsoorten met geen of weinig wijzigingen blijken
bijzonder aangenaam. De chromatische schaal is
bijzonder karakteristiek.
Door de wolfskwint te verplaatsen op C#, kan de
schijnbare toets G# op basis van Ab gebruikt worden.
WERCKMEISTER III
Is gebaseerd op vier kwinten die elk verminderd zijn
met 1/4 pythagorische komma. Alle overige zijn
vanzelfsprekend rein. Deze geeft aanleiding tot drie
pythagorische grote tertsen: op C#, F#, G#. Bij het
toenemen van de wijzigingen in voortekening stijgt de
harmonische spanning.
NL - 20