mesini göstermektedir. Sağda ise çevrilmiş çeneler gösterilmekte-
dir: Bu konumda malzemeleri büyük bir dış çapla germek müm-
kündür.
1. Dikkat: Çeneler numaralıdır! Torna aynası yataklar aynadan ay-
rılana kadar açın. Bu işlem 3, 2 ve 1 sıralaması ile gerçekleşir.
2. Yanakları ters çevirip 3 numarayı üç kılavuzdan birisine geçirin.
3. 3 numaralı yanak torna aynasının merkezine doğru itilir ve aynı
zamanda ayna "Germe" yönünde çevrilir.
4. Helezon 3 numaralı yanağa eriştiği zaman, 2 numaralı yanağın
bir sonraki kılavuza (saatin tersi yönde) takılır.
5. Aynı işlem açıklandığı biçimde 2 ve 1 numarayı çeneler için de
yapılır.
6. Daha sonra tüm çenelerin merkezi konumda olup olmadıkları
kontrol edilir.
7. İç çene aynası ile yeniden çalışmak isterseniz, daha önce açık-
lanmış adımları tekrarlayabilirsiniz, ancak tam tersi sıralamayı iz-
lemeniz gerekir, yani önce 1 ve daha sonra 2, en son da 3 nu-
maralı çeneyi takmanız gerekir.
Döner, çoklu çelik kalem sapı
Torna kalemi seçimi (Şekil 8)
Düzenli bir torna işlemi için şunlar gereklidir;
• Belirlenen amaca uygun doğru devir sayısı tercih edilmelidir,
• Torna kaleminin bıçağı yeterince keskin olmalıdır,
• Torna kaleminin bıçağı tam "ortada" olmalıdır,
• Doğru devir sayısı ile çalışılmalıdır.
Burada torna kalem setimizde 24524 (aksesuar) bir araya getirdi-
ğimiz devir sayısı türleri gösterilmiştir:
Sol yan çelikler (a)
• kısa sürede sol işlem yönünde çok sayıda taş almak amacı ile
kullanılır, bu noktada malzeme yüzeyinin kalitesine özel bir önem
verilmez.
Sağ yan çelikler (b)
• kısa sürede sağ işlem yönünde çok sayıda taş almak amacı ile
kullanılır, bu noktada malzeme yüzeyinin kalitesine özel bir önem
verilmez.
Kaba yontma çelik (c)
• Çalışma malzemelerindeki kaba ön çalışma içindir. Özel kesimi
sayesinde su çelik üst yüzey kalitesi ile ilgili önemli taleplere ya-
nıt vermeden kısa sürede malzeme almaya yarar.
Sivri çelik kalem (d)
• Az miktarda taş alarak temiz bir yüzey sağlamaya yarar.
Delme çelik kalem(e)
• Delik amaçlı tornalama ve delme amaçlı tornalamada malze-
menin ayrıştırılmasına yöneliktir.
Dikkat!
Düz çene tornalaması (f)
• İçe doğur tornalamada kullanılır.
Torna kaleminin yerleştirilmesi (Şekil 9)
Torna kalemi mümkün olduğu kadar kısa süre gerilmelidir. Çok faz-
la dışarı taşması sarsıntı, hassasiyette azalma ve temiz olmayan yü-
zeylere yol açar.
Çoklu çelik kalem saplarında 6 x 6 m çapa sahip torna kalemleri
kullanılabilir.
1. Her bir sabitleme vidasını (Şekil 9) mümkün olduğu kadar dışa-
rı çevirip torna kaleminin 2 geçme yerine uymasını sağlayınız.
2. Çeliği çelik kalem yuvasına yerleştirip vidalarla 1 sıkıştırın. Dik-
kat: Çeliği mümkün olan kısa süre gerin!
3. Çeliğin ucunu torna kızağının zımba ucuna doğru hareket etti-
rip yüksekliğini denetleyin.
Farklı büyüklüklerdeki yükseklik farkını dengelemek için çeliklerin al-
tına tamamını kaplayacak biçimde ince sac yerleştirmek gerekebi-
lir.
Çelik kalem sapı aynı zamanda torna edilecek iki çeliği germe im-
kanı verir. Bu durum yapılan işi kolaylaştırır, çünkü torna edilecek
çeliklerin iki ayrı işlem aşaması arasında ayarlanmasını takiben uy-
gun çelik ile çalışmak için çelik kalem sapının açılması gerekir.
Bunun için iç alyan anahtarı 4 ile sökerek çelik kalem sapını dışarı
açıp cıvatayı 4 yeniden sıkmak gerekir. Elbette bu şekilde genel
olarak gerekmesi durumunda çelik ile çalışma malzemesi arasın-
daki açıyı düzenlemek mümkündür.
Tekrar çalışma koruması
Güvenlik nedeni ile makineden yeniden çalışmayı önleyen bir ko-
ruma bulunmaktadır: Kullanım sırasında voltajda kısa bir kesinti or-
taya çıkması durumunda, güvenlik nedeni ile makine kendiliğinden
çalışmaz.
Bu durumda makineyi açma kapama düğmesi ile yeniden çalıştır-
mak gerekir.
İhtiyaca uygun devir
Kullanılan malzemenin niteliği ve çapına göre mil devir sayısının
uyarlanması gerekir: Bir tarafta daha düşük devir çapı ile kesim hı-
zı azalır, bunun da devir sayısı ile telafi edilmesi gerekir, öte yanda
doğru devir sayısının seçime ayrıca büyük ölçüde işlenen malze-
meye bağlıdır. Burada önemli olan aradaki uyumu sağlamaktır.
Bunun için torna makinemizi elektronik devir ayarı ve iki kademeli
kayış tahriki ile donattık.
Bu sayede dakikada 800 ila 5000 devir sayısı arasındaki devir sa-
yısı aralığına hitap etmek mümkündür.
Dikkat!
Dikkat!
- 89 -